قوانین جدید حاکم بر دور جدید "سیاست انسجام" سرمایه­ گذاری اتحادیه اروپا برای 2014-2020 رسما توسط شورای اتحادیه اروپا در دسامبر 2013 تایید شد. این سیاست شامل ادغام استراتژی­های پژوهش و نوآوری ملی / منطقه­ ای در راستای تخصص­ هوشمند[1] مبتنی بر "برنامه­ های تحول اقتصادی مکان محور " می­باشد.

 

هدف سیاست RIS3

هدف از سیاست مذکور این است که اتحادیه اروپا به یک اقتصاد هوشمند، پایدار و فراگیر تبدیل گردد و کشورهای عضو به سطح بالایی از اشتغال، بهره ­وری و انسجام اجتماعی دست یابند.

در این راستا اتحادیه پنج هدف بلندپروازانه شامل اشتغال، نوآوری، آموزش، شمول اجتماعی[2]، آب و هوا/ انرژی را تعیین نموده تا سال 2020 محقق گردند و تمامی اعضا موظف ­اند تا استراتژی­های تخصص هوشمند را در فرآیند کشف کارآفرینی طراحی نمایند بنابراین صندوق­های سرمایه­گذاری اروپا (ESIF) می توانند موثرتر و مشترکا بین اعضای اتحادیه، سیاست­های ملی و منطقه­ای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و همچنین سرمایه­گذاری­های بخش دولتی و خصوصی می­تواند افزایش داده شود.

 

منطق سیاست RIS3

• نوآوری اولویتی برای همه مناطق: اروپا 2020 نیازمند سیاست­گذاران جهت بررسی چگونگی جنبه های مختلف رشد هوشمند، پایدار و فراگیر مناسب است. "استراتژی­های یکپارچه تخصص هوشمند" پاسخی به چالش­های پیچیده توسعه از طریق تطبیق سیاست با بافت هر منطقه است.
• جهت تمرکز سرمایه­ گذاری و افزایش همکاری:RIS3 تلاش­های توسعه اقتصادی و سرمایه­ گذاری بر نقاط قوت نسبی هر منطقه، بهره­ برداری از فرصت­های اقتصادی و روندهای در حال ظهور، و اقدام برای تقویت رشد اقتصادی آن است.
• به منظور بهبود روند نوآوری: RIS3 نیازمند هوشمندی، انتخاب ­های استراتژیک و سیاست­گذاری مبتنی بر شواهد است. اولویت­ها بر اساس یک فرآیند کشف کارآفرینی پایین به بالا توسط هوش استراتژیک در مورد دارایی­ های منطقه­ ای، چالش­های آن، مزیت رقابتی و پتانسیل آن تنظیم می شود.
• برای بهبود حکمرانی و جذب همکاری ­های بیشتر: RIS3 همه ذینفعان را تشویق می­کند تا در یک چشم انداز مشترک متحد شوند. این سیاست شرکت­های کوچک، متوسط ​​و بزرگ را به هم متصل می­کند و حکومت چند سطحی را تشویق می­کند.

منطق اقتصادی سیاست RIS3

• به منظور توسعه و پیاده ­سازی استراتژی­ها در جهت تحول اقتصادی: RIS3 نیازمند رویکردی یکپارچه و مکان محور برای طراحی سیاست­ها است. سیاست­ها باید متناسب با بافت محلی بوده و تصدیق کننده وجود مسیر­های مختلف برای نوآوری و توسعه منطقه ­ای باشند که عبارتند از: 1) به روز نمودن بخش­های سنتی از طریق فعالیت­هایی با ارزش افزوده بالاتر 2) مدرن­سازی با اتخاذ و انتشار فن­آوری­ های جدید 3) متنوع­سازی فن­آوری از تخصص­ های موجود به زمینه­ های مرتبط 4) گسترش فعالیت­های اقتصادی جدید از طریق تغییرات تکنولوژیکی بنیادی و نوآوری 5) بهره­برداری از اشکال جدید نوآوری اجتماعی و نوآوری در خدمات.
• جهت پاسخ به چالش­های اقتصادی و اجتماعی: اروپا با رقابت­های جهانی بی­امان در استعداد، ایده ها و سرمایه مواجه است. ریاضت مالی مستلزم تمرکز دولت­ها بر منابع کمیاب در زمینه­ هایی است که پتانسیل واقعی جهت ایجاد اشتغال و رشد پایدار را دارند. استراتژی­های تخصص هوشمند همچنین ابزاری قدرتمند برای مقابله با چالش­های اجتماعی، زیست­محیطی، آب­و­هوا و انرژی، مانند تغییرات جمعیتی (آمار نفوس) ، بازده منابع، امنیت انرژی و انعطاف‌پذیری اقلیمی[3] است.
• جذب سرمایه گذاران بین ­المللی و خصوصی
• ارتقای ارتباط داخلی و خارجی بین کشورهای منطقه
• جلوگیری از تداخل و تکرار در استراتژی­ های توسعه
• ترویج دانش و فن­آوری

 

استراتژی تخصص­ هوشمند[4]

"به معنای استراتژی­ های ملی یا منطقه ­ای نوآوری است که اولویت­­ها را به منظور ساخت مزیت رقابتی از طریق توسعه و تطبیق پژوهش و نوآوری در جهت نیازهای کسب و کار برای رسیدگی به فرصت­های در حال ظهور و توسعه بازار به شیوه­ای منسجم مشخص می­کند، که در این صورت از تکرار و تلاش­های جداگانه اجتناب می­ شود".

RIS3 مناطق را به اتخاذ سیاست­های واقع ­بینانه متناسب با امکانات، فرصت­ها و نیازهای خود تشویق می نماید. تخصص­ هوشمند مکان محور بر موارد زیر مبتنی­ است:

• تجزیه و تحلیل SWOT[5] و یا مشابه با تمرکز منابع بر مجموعه ­ای محدود از اولویت­های پژوهش و نوآوری؛
• تشریح اقدامات جهت تشویق سرمایه­ گذاری بخش خصوصی در پژوهش، تکنولوژی و توسعه؛
• نظارت و بررسی سیستم؛
• هر دولتی چارچوب طرح منابع بودجه در دسترس را برای تحقیق و نوآوری تدوین می­کند؛
• هر دولتی طرح چندساله برای بودجه­بندی و اولویت­بندی سرمایه­ گذاری­های مرتبط با اولویت­های اتحادیه اروپا را تدوین ­نماید.

فریبا حیدری

منبع: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/smart_specialisation_en.pdf

---

[1] National/Regional Research and Innovation Strategies for Smart Specialisation (RIS3 strategies)

[2]حق تحصیل، کار، آموزش، بهداشت، مسکن و .. برای تمامی افراد و گروه‌ها (social inclusion)

[3] Climate Resilience

[4] Smart specialisation strategy

[5]SWOT:Strength, Weakness, Opportunity, Threat