وب سایت تخصصی سیاست گذاری عمومی

سرویس مسائل راهبردی خبرگزاری دانشجویان ایران، پیش از این مجموعه کارگاه‌ها و مقالات متعددی در بررسی مفاهیم مهندسی نفت و سیاست‌های مدیریت و بهره‌برداری از مخازن نفت و گاز منتشر کرده است.

حاصل مجموعه این بررسی‌ها تدوین ویرایش نخست جدول SWOT ( نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدها) بخش بالادستی نفت بود که پیش از این جهت استفاده و بررسی علاقه‌مندان منتشر شد. خوانندگان گرامی، می توانند گزارش مجموعه‌ی کارگاه‌ها و مقالات پیش گفته را در مجلات الکترونیکی که در بخش اخبار مرتبط این خبر آمده است، ملاحظه کنند.
● سند ملی توسعه بخش نفت و گاز
۱) وظایف، ویژگی‌ها و ساختار کلی بخش
بخش نفت و گاز شامل زیربخش‌های اکتشاف و تولید نفت خام و گاز طبیعی، پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی است:
اکتشاف و تولید نفت خام و گاز طبیعی
فعالیت‌های اصلی در این بخش شامل انجام فعالیت‌های اکتشافی نفت و گاز (عملیات زمین‌شناسی، لرزه‌نگاری، ثقل سنجی و مغناطیس‌سنجی)، توسعه منابع نفت و گاز در مناطق خشکی و دریایی و تولید نفت خام و گاز طبیعی است. این بخش به طور کلی شامل زنجیره عملیات اکتشاف، حفاری، تولید، انتقال، بازاریابی و صدور است که علاوه بر تامین نیازهای اصلی، حدود ۸۰ درصد از درآمد ارزی کشور به وسیله صدور نفت خام و فرآورده‌های نفتی پالایش یافته تامین می‌شود. در این ارتباط، تولید گاز طبیعی به منظور پاسخگویی به تقاضای داخلی و یا صادراتی به طور عمده از منابع گازی مستقل انجام می‌گیرد و گازهای همراه تولیدی، عمدتا جهت تزریق به میادین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی
این بخش شامل عملیات فرآورش و تولید انواع فرآورده‌های نفتی، تامین و توزیع انواع فرآورده‌های نفتی اصلی، انتقال فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه‌ها و فرآورده‌های وارداتی به انبارهای ذخیره‌سازی، بازاریابی و صدور فرآورده‌های تولیدی مازاد بر مصرف داخلی، ساخت پلایشگاه‌ها، احداث خطوط لوله و شبکه‌های مخابراتی مراکز عملیاتی و ستادی می‌باشد.
گاز طبیعی
این بخش شامل عملیات پالایش، انتقال و توزیع گاز طبیعی است که منابع و ذخایر آن عمدتا در مناطق جنوبی کشور و در نزدیکی‌ آب‌های خلیج‌فارس قرار گرفته‌اند. از اهداف مهم بخش گاز، بهره‌گیری از مزیت نسبی گاز طبیعی در تامین انرژی داخلی کشور و نیز گسترش برنامه‌های مبادلات بین‌المللی گاز طبیعی در راستای ارتقای جایگاه ایران در بازارهای بین‌المللی است.
۲) وضعیت موجود بخش در رابطه با مضامین دوازده‌گانه برنامه چهارم توسعه و چشم‌انداز
- بسترسازی برای رشد سریع اقتصادی
- استفاده از سرمایه‌های خارجی در توسعه میادین نفت و گاز با استفاده از روش‌های مختلف مانند بیع‌ متقابل
- استفاده از فناوری‌های جدید و انتقال تکنولوژی در امر اکتشاف و تولید نفت و گاز
تعامل فعال با اقتصاد جهانی
- ارتقای جایگاه ایران در بازارهای بین‌المللی و توسعه صادرات نفت خام و گاز طبیعی
- ایجاد زمینه‌های مساعد برای معاوضه نفت خام (سوآپ) به منظور انتقال نفت و گاز کشورهای آسیای میانه
- امکان ترانزیت نفت خام و فرآورده‌های آن در کشور با بهره‌برداری از شبکه‌های انتقال نفت وگاز
- افزایش حضور شرکت‌های بخش انرژی کشور در مناقصه‌های بین‌المللی
رقابت‌پذیری اقتصاد
- ایجاد رقابت در اجرای پروژه‌های نفت وگاز به واسطه افزایش تعداد شرکت‌های مهندسین مشاور و پیمانکار
حفظ محیط زیست
- توجه به ملاحظات زیست محیطی در مصرف انرژی و فرآورده‌ها (حذف سرب از بنزین)
- اجرایی شدن عملیات طرح گاز طبیعی (CNG) سوز کردن خودروها و توسعه احداث جایگاه‌های عرضه گاز طبیعی
- اجرای سیاست گاز سوز کردن صنایع و نیروگاه های کشور با توجه به سهم گاز در سبد کل مصرف انرژی
- ارائه معیارها و مشخصات فنی برای مصرف انرژی در خصوص اعمال صرفه‌جویی، منطقی کردن مصرف انرژی و حفاظت از محیط زیست
- کاهش گوگرد از نفت گاز مورد استفاده در اتوبوس‌های شرکت واحد تهران
ارتقای امنیت انسانی و عدالت اجتماعی
- اختصاص دو در هزار درآمد ناشی از فروش نفت خام برای عمران و آبادانی مناطق نفت‌خیز
- اخذ ۵/۱ ریال به ازای هر متر مکعب گاز طبیعی مصرفی (به جز مصرف نیروگاه‌ها) برای عمران و آبادانی استان‌های تولیدکننده گاز طبیعی که به علت اجرای قانون تجمیع عوارض متوقف شده است.
- اجرای طرح عمران جزایر و مناطق نفتی در جنوب کشور
- توسعه گاز رسانی به شهرها و روستاها در راستای ارتقاء عدالت اجتماعی
- عدم همسویی با عدالت اجتماعی در اثر برخوردهای بیشتر دهک‌های پردرآمد از یارانه‌ انرژی، به دلیل مصرف بیشتر آنها
نوسازی دولت و ارتقای اثر بخشی حاکمیت
- لزوم ساماندهی شرکت‌های دولتی در بخش نفت
۳) امکانات، قابلیت‌ها، محدودیت‌ها و تنگناهای توسعه بخش
امکانات و قابلیت‌ها، محدودیت‌ها و تنگناهای توسعه بخش به شرح زیر است:
منابع طبیعی و محیطی
- وجود ذخایر عظیم قابل استحصال نفت وگاز
- موقعیت مطلوب جغرافیایی کشور از نقطه نظر همجواری با منابع انرژی حوزه دریای مازندران و خلیج فارس
نیروی انسانی، اشتغال و مدیریت
- وجود زمینه‌های لازم برای استفاده از نیروهای متخصص داخلی در امور اجرایی بخش نفت وگاز
- ایجاد زمینه‌های اشتغال برای نیروهای کارآمد بخش غیر دولتی و خصوصی از طریق واگذاری انجام برخی از فعالیت‌ها
جذب منابع مالی (داخلی و خارجی)
- کاهش منابع مالی در دسترس به واسطه محدودیت‌ در افزایش قیمت فرآورده‌ها
- وجود توانایی بالقوه برای جذب منابع خارجی، علی‌رغم کاهش تمایل سرمایه‌گذاران خارجی و وجود مشکلات قانونی و ساختاری برای جذب سرمایه‌گذاری
- کمبود منابع مالی مورد نیاز جهت انجام پروژه‌های توسعه‌ای
دسترسی به امکانات زیربنایی و فیزیکی
- وجود شبکه های سراسر نفت و گاز در کشور و قابلیت‌ استفاده از این امکانات برای ترانزیت نفت خام، فرآورده‌ و انجام مبادلات بین‌المللی گاز در منطقه
- دسترسی به آبراه های بین‌المللی برای مبادلات نفت خام و فرآورده‌های نفتی
- امکان توسعه گاز رسانی به صنایع
فناوری و توسعه علمی
- وجود ظرفیت ساخت تجهیزات صنایع نفت وگاز در کشور و امکان جهت‌گیری فعالیت‌های صنعتی به این سمت
- کافی نبودن انجام مطالعات جامع در مخازن نفت و گاز کشور
- عدم وجود دانش فنی فرآیندها و کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت نفت
- عدم به کارگیری فناوری نوین در بهره‌گیری از منابع نفتی کشور
- کافی نبودن استفاده از امکانات بهینه‌سازی مصرف انرژی از طریق به کارگیری فناوری‌های نوین صرفه‌جویی انرژی
۴) نقش و جایگاه‌ بخش در تحقق اهداف چشم‌انداز
- توسعه مبادلات گاز و نفت خام با کشورهای منطقه
- استفاده بیشتر از مزیت های نسبی و افزایش فعالیت‌های صادراتی در بخش نفت و گاز
اجرای برنامه‌های جامع توسعه علمی و فناوری
- استفاده مطلوب از سرمایه‌های انسانی، کارآفرینان و متخصصان ایرانی در داخل و خارج کشور در بخش نفت و گاز
۵) اهداف کلی و راهبردهای کلان توسعه بخش در تحقق چشم‌انداز بلند مدت توسعه
▪ اهداف کلی توسعه‌ی بخش نفت وگاز
- افزایش سهم و ارتقاء جایگاه ایران در بازارهای بین‌المللی نفت وگاز و دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه و کشورهای همجوار
- برقراری تعامل سازنده و موثر با سایر کشورها
- تبدیل ثروت‌های طبیعی ( مانند نفت و گاز) به دارایی‌های مالی و سرمایه‌های ملی دراز مدت
- برخورداری از دانش پیشرفته با اتکاء بر استفاده از سرمایه‌های ملی در تولید نفت وگاز
راهبردهای کلان توسعه بخش نفت و گاز
- گسترش اکتشاف نفت وگاز به عنوان پشتوانه تولید نفت و گاز کشور
- کاهش سهم نفت خام در سبد مصرف انرژی کشور در راستای افزایش صادرات
- افزایش سهم بازار با ظرفیت سازی و افزایش توان تولید نفت خام
- جذب فناوری‌های جدید از طریق جذب سرمایه‌های خارجی در بخش نفت و گاز
- اختصاص بخشی از درآمدهای نفتی جهت ایجاد صندوق‌ پس‌انداز و سرمایه‌گذاری به منظور صیانت از دارایی های نسل آینده
- افزایش ظرفیت تولید گاز و جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای توسعه منابع گازی کشور
- تسریع و گسترش مصرف گاز طبیعی به جای فرآورده‌های نفتی در صنایع و حمل و نقل
- ایجاد مخازن زیرزمینی ذخیره گاز طبیعی به منظور تامین مصارف پیک و ملاحظات زیست محیطی
- سرمایه‌گذاری در زنجیره‌های کامل مربوط به صادرات گاز طبیعی در داخل و مبادی مصرف
- ایجاد زمینه‌های مناسب برای بازاریابی و گسترش مبادلات بین‌المللی گاز طبیعی با مشارکت داخلی و خارجی
- بهبود الگوی پالایشی و افزایش تولید اقتصادی فرآورده‌های نفتی با ارزش
- افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی با ارزش
- ارتقاء سطح استانداردهای ملی و نزدیک کردن آن به استانداردهای جهانی در تولید انواع فرآورده‌ها
- جلب سرمایه های غیر دولتی برای احداث پالایشگاه‌ با ایجاد بازار مناسب برای فروش فرآورده‌های آنها در داخل و خارج کشور
- کاهش هزینه‌های تولید در بخش نفت وگاز شامل گاز طبیعی، نفت خام و فرآورده‌های نفتی
- هدفمند و عادلانه کردن یارانه‌های انرژی در جهت کاهش مصرف و صرفه‌جویی ملی
- حذف تدریجی یارانه‌ فرآورده‌های نفتی و برقراری عوارض زیست محیطی (مالیات بر کربن) بر مصرف آن
- برقراری قیمت‌های تعادلی از طریق بنیادین بازار فرآورده‌های نفتی به منظور منطقی کردن مصرف
- اصلاح نظام قیمت‌گذاری وپرداخت یارانه‌ در جهت ساماندهی بازار انرژی و بهینه سازی مصرف، تحقق عدالت اجتماعی و افزایش کارآیی و بازده اقتصادی بخش انرژی
- متناسب کردن قیمت فرآورده‌های مختلف نفتی نسبت به یکدیگر
- توانمند سازی بخش‌های خصوصی و تعاونی به منظور گسترش رقابت و افزایش سهم آنها در فعالیت‌های بهره‌برداری بخش نفت و گاز
- لغو کلیه امتیازات شرکت‌های دولتی نسبت به شرکت‌های خصوصی و تعاونی در عقد قراردادها
- کاهش وابستگی صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و پلایش و پخش به خارج در زمینه تجهیزات، ماشین آلات و مواد افزودنی و ارتقای سطح خودکفایی ملی با پرهیز از انحصار برای صنایع داخلی
- ارتقاء و انتقال دانش فنی در بخش طراحی و مهندسی
- تامین بهینه انرژی مناطق مختلف کشور با توجه به جایگزینی اقتصادی حامل‌های انرژی، پتانسیل‌های محلی، ظرفیت‌های موجود و سیستم‌های عرضه انرژی
۶) سیاست‌های اجرایی و اهداف کمی بخش
- اختصاص عواید نفت وگاز برای توسعه سرمایه‌گذاری به منظور صیانت از دارای نسل‌های آینده
- صیانت از مخازن نفت خام کشور با افزایش درصد ضریب بازیافت نفت خام به میزان ۵/۱ واحد درصد و جلوگیری از هرز رفت نفت خام با به کارگیری فناوری‌های نوین و مطالعات مخزن - اولویت بخشیدن به توسعه میادین مشتکر و تولید نفت وگاز از آنها
- انجام فعالیت‌های اکتشافی نفت و گاز به طوری که ذخایر اکتشافی در طول برنامه حداقل معادل نفت خام برداشت شده از مخازن باشد.
- تزریق گاز به میادین نفتی به منظور بهره‌برداری حداکثر از این میادین و جبران افت فشار مخازن
- توسعه مبادلات گاز و نفت خام باکشورهای منطقه
- افزایش سهم کشور در بازار جهانی نفت
- محدود کردن نقش دولت در بخش نفت به اعمال حاکمیت و مالکیت ثروت ملی
- بهره‌گیری از منابع غنی نفت و گاز (به ویژه مناطق گازی پارس جنوبی)، در توسعه فعالیت‌های مرتبط و صنایع انرژی بر و سازماندهی جدید استقرار جمعیت و فعالیت‌ها در حاشیه جنوبی کشور بر مبنای آن
- تعامل کامل صنعت نفت با پیکره اقتصاد ملی
- جلب سرمایه‌های خارجی به همراه فناوری‌های پیشرفته
- افزایش ارزش افزوده نفت خام در صنایع پایین دستی
- افزایش سهم و ارتقای جایگاه ایران در بازارهای بین‌المللی گاز طبیعی
- افزایش سهم و نقش ایران در انتقال گاز آسیای میانه به شبه قاره هند، ترکیه و اروپا
- احداث پالایشگاه های با خوراک میعانات گازی و نفت خام سنگین‌تر تا میزان یک میلیون بشکه نفت خام در روز به منظور تامین فرآورده‌های نفتی داخل کشور و قطع واردات فرآورده‌ها از جمله بنزین
- ارتقاء کیفیت حامل‌های انرژی در جهت همسو نمودن بخش انرژی با محیط زیست همراه با افزایش کارآیی اقتصادی
- اعمال مدیریت تامین سوخت گاز و سوخت مایع با حداکثر شدن منافع ملی
- اجرای طرح‌های ذخیره سازی زیرزمینی گاز طبیعی در نقاط پرمصرف به منظور پیک سایی و مصرف گاز طبیعی در فصل سرما و اصلاح ضریب بار گاز
- برقراری قیمت‌های تعادلی از طریق عوامل بنیادین بازار فرآورده های نفتی
- قیمت‌گذاری خوراک پالایشگاه‌ها براساس قیمت صادراتی نفت خام
- جلوگیری از قاچاق فرآورده‌های نفتی در مناطق مرزی از طریق ابزارهای قیمتی و سیستم‌های مکانیزه
- آزاد شدن واردات و عرضه فرآورده های نفتی توسط بخش غیر دولتی
- ایجاد زمینه های لازم برای احداث پالایشگاه‌ توسط بخش خصوصی با هدف تامین مصرف داخلی و حصول درآمد ارزی برای کشور، همراه با اصلاح قیمت‌ها و تسهیل صدور فرآورده‌ها
- تداوم سیاستگذاری و نظارت دولت در بخش حاکمیتی و کاهش تصدی‌گری از طریق خصوصی سازی امور اجرایی سیستم‌های انتقال، ذخیره سازی و توزیع
- رعایت استانداردهای کیفیت حامل‌های انرژی و عرضه مطلوب آن در سیستم‌های انتقال، ذخیره سازی و توزیع
- ایجاد مکانیزم بازارگرایی و توجه به اصل مشتری مداری در بنگاه های عرضه کننده حامل‌های انرژی
- ادغام شرکت‌های متصدی امور بهره‌برداری چاه ها و امور پالایشی گاز و واگذاری امور بهره‌برداری به ویژه در بخش توزیع به بخش غیر دولتی
- مطالعه در جهت ادغام شرکت‌های توزیع گاز استانی و شرکت پخش فرآورده های نفتی و در گام بعدی با شرکت‌های توزیع برق به منظور حداکثر بهره‌برداری از امکانات موجود و جایگزینی اقتصادی حامل‌های انرژی
- رفع موانع واردات و عرضه‌ حامل‌های انرژی توسط بخش غیر دولتی و صادرات از منبعن داخلی تولید شده توسط بخش غیر دولتی
- جایگزینی و بهینه‌سازی مصرف حامل‌های انرژی در مناطق و بخش‌های مختلف اقتصادی کشور با توجه به ملاحظات زیست محیطی، پتانسیل های محلی و ظرفیت‌های موجود سیستم‌های عرضه‌ انرژی
- توسعه گازرسانی به منظور جایگزینی گاز طبیعی به جای فرآورده های نفتی و انرژی الکتریکی با توجه به عواملی نظیر بازاریابی و صادرات
- ایجاد مخازن ذخیره سازی و جذب مشترکین فصلی به منظور تنظیم مصرف و ضریب بار و کاهش سرمایه‌گذاری برای تاسیسات بار پیک گاز طبیعی
- اتصال شبکه‌های گازرسانی (Ring) به منظور امنیت عرضه و حداقل سازی اثرات ناشی از وقوع حوادث غیر مترقبه و بحرانی
- گسترش پژوهش های کاربردی جهت پیشبرد اهداف صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
- گسترش تحقیقات در جهت پیوند علم و فناوری با فرآیند تولید و عرضه انرژی افزایش صادرات گاز طبیعی با لحاظ جوانب اقتصادی / سیاسی دراز مدت
- مقاوم سازی تاسیسات و شبکه‌های انتقال و توزیع سوخت در برابر زلزله
- جذب سرمایه های داخلی و خارجی و فناوری‌های پیشرفت
- استفاده از منابع ارزی حاصل از عواید نفت به منظور سرمایه‌گذاری و فراهم کردن امکان تحقق فعالیت‌های پیش‌بینی شده در برنامه
اصلاح نظام قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی با توجه به ملاحظات زیر:
۱) انعکاس قیمت واقعی به مصرف کنندگان حامل‌های انرژی و ایجاد رقابت در بازار عوامل تولید
۲) کاهش انحصار رقابت در زمینه عرضه انرژی
۳) اعمال تعرفه‌های تصاعدی و فصلی
- تدوین الگوی مصرف براساس ویژگی های هر گروه از مصرف‌کنندگان و محدود کردن یارانه‌ها به مصارف تا الگوی مصرف
- احداث پالایشگاه های با خوراک میعانات گازی و نفت خام سنگین به منظور تامین فرآورده های مصرفی داخل کشور و قطع واردات فرآورده ها از جمله بنزین
- تدوین الگوی بهینه جایگزینی اقتصادی بین حامل‌های انرژی
- تدوین و بازنگری مستمر الگوی مصرف انرژی در بخش ساختمان
- توسعه رشته‌های مرتبط با صنایع بالادستی نفت در دانشگاه ها
- کاهش هزینه‌های بخش به منظور کنترل و افزایش بهره‌وری
- استفاده از فناوری اطلاعاتی و گسترش آن در این بخش جهت مدیریت کامل منابع
- افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه واحد تولید و عرضه حامل‌های انرژی
- خلق مزیت‌های رقابتی با ایجاد رقابت از طریق حذف تدریجی انحصارات موجود
- گسترش استفاده از فناوری های نوین اطلاعات و سیستم‌های هوشمند برای فروش حامل‌های انرژی
- ارتقاء و انتقال دانش فنی در بخش طراحی و مهندسی
- تجهیز نیروی انسانی مورد نیاز با استفاده از امکانات دانشگاه ها جهت تربیت نیروهای متخصص، جذب فارغ التحصیلات و آموزش مستمر تخصصی کارکنان شاغل در زمینه های مرتبط با عرضه انرژی
- شفاف سازی هزینه‌های انرژی بخش عمومی و دولتی از طریق اعمال نرخ‌های منطقه‌ای حامل‌های انرژی
- به کارگیری نظام حسابداری صنعتی جهت شفاف‌سازی هزینه‌ها
- تدوین اجرای معیارها و استانداردهای مصرف انرژی در تجهیزات سیستم‌ها و فرآیندهای انرژی در ساختمان و حمل و نقل
- اصلاح قانون استفاده از توان فنی و مهندسی کشور در اجرای پروژه‌ها به منظور الزام پیمانکاران، مشاوران و صنایع داخلی به رعایت تعهدات خود در زمان‌های تعیین شده و ایجاد رقابت به منظور بالابردن کیفیت خدمات و محصولات تولیدی
- معرفی و اشاعه فناوری‌های افزایش بازده و بازیافت انرژی در بخش عرضه و تقاضا
۷) سرمایه‌گذاری و اهداف کمی بخش
برآورد سرمایه‌گذاری بخش نفت و گاز طی سالهای برنامه چهارم، به شرح جدول شماره (۱) است .
۸) سیاست‌ها و اولویت‌های بخش
زیرساخت‌ها
- گسترش حمل ونقل ریلی برای کاهش مصرف سوخت
- تامین نیازهای ارتباطی در سطح پیشرفته برای اجرای طرح‌های توسعه بخش انرژی و ایجاد شبکه های ارتباطی قوی به منظور امکان استفاده از کارت هوشمند برای توزیع بنزین
- توسعه جایگاه های سوختگیری گاز طبیعی فشرده (CNG)
تجهیزات، ماشین آلات، مواد و مصالح
- کاهش تدریجی و منطقی کردن حمایت از صنایع داخل کشور به منظور ارتقاء توان رقابتی به ویژه در اقتصاد جهانی
نیروی انسانی (ماهر و متخصص)
- توسعه رشته‌های مرتبط با صنایع بالادستی نفت در دانشگاه ها
- تربیت متخصصین کاربردی در زمینه نفت وگاز از طریق دانشگاه‌ها و مراکز فنی ـ حرفه‌ای
سرمایه‌گذاری
- رفع موانع و فراهم سازی شرایط برای سرمایه‌گذاری خارجی از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط (از جمله وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی)
قوانین و مقررات
- اصلاح قانون حداکثر استفاده از توان فنی و مهندسی کشور در اجرای پروژه‌ها به منظور الزام پیمانکاران، مشاوران و صنایع داخلی به رعایت تعهدات خود در زمان‌های تعیین شده و ایجاد رقابت به منظور بالا بردن کیفیت خدمات و محصولات تولیدی
- تاکید بر تصویب و اجرایی شدن قانون مدیریت مصرف انرژی
۹) اقدامات مهم و اساسی
مهمترین اقدامات بخش نفت و گاز طی سال های برنامه چهارم به شرح زیر می‌باشد:
بخش اکتشاف و تولید نفت و گاز
- انجام فعالیت‌های اکتشافی نفت و گاز، با این هدف که ذخایر اکتشافی در طول برنامه حداقل معادل نفت خام برداشت شده از مخازن شود.
- توسعه میادین نفتی به منظور افزایش ظرفیت تولید نفت خام و رسیدن به ظرفیت تولید ۵ میلیون بشکه در روز
- استفاده حداکثر از گاز طبیعی و جایگزینی آن با فرآورده های نفتی با اجرای طرح‌های توسعه میادین گازی و با الویت میدان گازی پارس جنوبی
- تزریق گاز به میادین نفتی به منظور بهره‌برداری حداکثر از این میادین و جبران افت فشار مخازن با انجام مطالعات جامعه مخازن
- مطالعات جامع مخازن نفتی و افزایش ضریب بازیافت نفت از مخازن به طوری که در پایان برنامه چهارم، ضریب بازیافت مخازن نفتی به ۶/۲۹ درصد برسد.
- حضور در بازارهای جهانی گاز طبیعی به ویژه از طریق خطوط لوله با لحاظ جوانب اقتصادی دراز مدت.
بخش پالایش و پخش فرآورده های نفتی
- بهبود الگوی پالایشی در راستای تولید فرآورده‌های با ارزش
- اصلاح قیمت فرآورده‌های نفتی به منظور جلوگیری از اسراف و بهبود الگوی مصرف
- احداث پالایشگاه های با خوارک میعانات گازی و نفت خام سنگین به منظور تامین فرآورده های مصرفی داخل کشور و قطع واردات فراورده‌ها از جمله بنزین
- حفظ و تداوم ظرفیت تولید پالایشگاه‌ها با اجرای طرح‌های تکمیل و بهبود پالایشگاه ها، حفظ ظرفیت و تداوم عملیات ذخیره سازی
- احداث پالایشگاه‌های جدید برای هم افزایی اقتصادی و افزایش ارزش افزوده در کشور با ارزیابی دقیق فنی و اقتصادی
- حفظ و افزایش ظرفیت خطوط انتقال فرآورده ها با اجرای طرح‌های نوسازی و بهینه سازی ظرفیت خطوط لوله و مخابرات و پخش فرآورده‌های نفتی
- بهینه سازی سیستم‌های تولید، تبدیل و عرضه انرژی با کاهش سوخت و ضایعات
بخش گاز
- استفاده حداکثر از گاز طبیعی برای مصارف داخلی و جایگزینی با فرآورده های نفتی از طریق اجرای طرح های احداث پالایشگاه های گاز، خطوط لوله انتقال و ایستگاه‌های تقویت فشار
- اجرای طرح های ذخیره سازی زیرزمینی گاز طبیع در نقاط پرمصرف به منظور پیک سایی و مصرف گاز طبیعی در فصل سرماه و اصلاح ضریب بار گاز
- تسریع در گاز طبیعی (CNG) سوز کردن خودروها با تاکید بر تولید خودرو پایه گاز سوز و اجرای طرح‌های تبدیل کارخانه‌ای و کارگاهی و احداث جایگاه‌های عرضه گاز طبیعی.